Zrozumieć lunetę celowniczą. Część 1. Do czego służą wieże?

Po zaprezentowaniu lunet od Discoveryopt EU pojawiło się duże zainteresowanie. Ponieważ jednak nie każdy jest specem od optyki, to dostałem też sporo pytań. Na początku trochę się wzbraniałem przed nagrywaniem filmów o podstawach, wydawało mi się, że są to rzeczy zbyt proste, aby poświęcać im czas.

Jednak tydzień temu spotkałem się z Marek So i odbyliśmy długą i interesującą rozmowę przy piwku. Marek opisał mi swoje doświadczenia z "młodymi stażem" strzelcami, którzy zapisali się na różne drogie i niezwykle profesjonalnie prowadzone kursy strzelania długodystansowego. Szczegółów nie będę opisywać, ale nazwiska organizatorów były naprawdę znane. I otóż osoby po tych kursach nie były w stanie wyzerować swojej lunety... Albo ustawiały na 300 metrów elewację 15 MILs dla amunicji 6,5 Creedmoor, bo nie odróżniały MILsów od klików...

Dlatego postanowiłem nagrać serię krótkich filmów o całkowitych podstawach pod wspólnym tytułem "Zrozumieć lunetę celowniczą". Pierwszy odcinek jest już dostępny na Youtube. A dla osób wolących słowo pisane, to samo jako tekst.

Klucz do osiągania dobrych i powtarzalnych rezultatów

Dla każdego strzelca, zarówno początkującego, jak i doświadczonego, precyzyjna luneta celownicza jest kluczem do osiągania dobrych i powtarzalnych rezultatów. Poza samą jakością optyki, musimy zrozumieć elementy, które w lunecie bezpośrednio wpływają na punkt trafienia. Są to wieże oraz pokrętło regulacji paralaksy. Zrozumienie ich funkcji pozwoli nam w pełni wykorzystać potencjał broni i amunicji.

Wieże, czyli charakterystyczne pokrętła umieszczone najczęściej na górze i po prawej stronie korpusu lunety, służą do wprowadzania korekt w ustawieniu siatki celowniczej. Mają one dwie funkcje:

- po pierwsze pozwalają one na precyzyjne "wyzerowanie" broni, czyli zgranie punktu celowania z punktem trafienia pocisku na określonym dystansie.

- po drugie. karabin, to nie blaster laserowy, który zawsze strzela w linii prostej. Kula karabinowa podczas lotu napotyka na różnorakie siły, które modyfikują tor jej lotu. Dwie najważniejsze siły, to grawitacja i wiatr. Kula karabinowa pod wpływem grawitacji porusza się po zakrzywionym torze, tak zwanej krzywej balistycznej. Stopniowo obniża tor lotu - w skrócie im dalej, tym trafia niżej w stosunku do punktu celowania.

I właśnie tutaj ważna jest:

Wieża wysokości albo elewacji

Wieża Górna (wieża wysokości albo elewacji): Ta wieża odpowiada za regulację siatki celowniczej w płaszczyźnie pionowej (góra-dół). Kręcąc nią, przesuwamy punkt trafienia w górę lub w dół. Jest to kluczowe przy strzelaniu na dalekie dystanse. Aby trafić w cel oddalony o kilkaset metrów, musimy zmienić kąt pomiędzy linią punktu celowania a osią lufy. Potocznie mówimy, że należy "podnieść" punkt celowania. Dla różnych odległości ten kąt będzie inny, a wieża elewacji pozwala zmieniać ten kąt w sposób kontrolowany i powtarzalny, kompensując opad pocisku.

O ile należy podnieść punkt celowania? O tym mówią nam tabele balistyczne które producenci zazwyczaj umieszczają na pudełkach amunicji. Są one jednak zawsze dość mocno uproszczone - tworzy się je dla modelowego karabinu w modelowych warunkach. Aby mieć precyzyjną poprawkę dla swojego karabinu, musimy użyć kalkulatora balistycznego. Wprowadzamy do niego parametry swojego karabinu, amunicji, odległość do celu, a nawet temperaturę, ciśnienie czy wilgotność powietrza. Dopiero taki komplet informacji pozwala na w miarę precyzyjne wyliczenie poprawek.

Wieża wiatru

Wieża Boczna (wieża wiatru): Umieszczona z boku lunety, najczęściej po prawej stronie, służy do regulacji siatki w płaszczyźnie poziomej (prawo-lewo). Jej głównym zadaniem jest kompensacja wpływu bocznego wiatru na tor lotu pocisku. Wydawać by się mogło, że coś tak szybkiego, opływowego i o dużej energii jak pocisk karabinowy, nie jest wrażliwe na wiatr. Jednak wiatr może znacząco znieść pocisk w bok, szczególnie na większych odległościach. Średni wiatr, 2-3 metry na sekundę, może znieść naszą kulę o kilkanaście centymetrów. Wciąż będziemy w naszej tarczy, ale poza upragnioną dziesiątką. Wiatr silny może znieść nas o kilkadziesiąt a nawet kilkaset centymetrów i w ten sposób możemy ze zdziwieniem znaleźć nasze przestrzeliny na tarczy sąsiada. Dzięki wieży bocznej strzelec może wprowadzić poprawkę, która "przesunie" punkt trafienia w lewo lub w prawo, neutralizując działanie wiatru.

O tym ile mamy przesunąć punkt celowania ponownie powie nam kalkulator balistyczny. W kalkulatorach podajemy odległość celu, siłę i kierunek wiatru, a on podaje nam poprawkę, którą musimy ustawić na swojej lunecie.

Została nam trzecia wieża, na której znajduje się:

Pokrętło paralakṣy

Czym jest paralaksa? To zjawisko optyczne, które występuje, gdy pozorny obraz celu i siatka celownicza nie znajdują się w tej samej płaszczyźnie ogniskowej wewnątrz lunety. Brzmi skomplikowanie, a czym właściwie to skutkuje? Otóż gdy poruszymy nieznacznie okiem (czyli po prostu zmienimy pozycję głowy) względem okularu lunety, to krzyż celowniczy wydaje się "pływać" po tarczy – to właśnie jest efekt paralaksy. W tej sytuacji nawet niewielka zmiana położenia głowy będzie skutkować przesunięciem punktu celowania. Jak temu zapobiec?

Otóż pokrętło regulacji paralaksy pozwala na zogniskowanie obrazu celu dokładnie w tej samej płaszczyźnie, w której znajduje się siatka celownicza.

Jak to działa w praktyce?

Kręcąc pokrętłem paralaksy, czasami dla ułatwienia są na nich naniesione są oznaczenia odległości (np. od 25 metrów do nieskończoności), dopasowujemy ustawienie lunety do dystansu, na którym znajduje się nasz cel.

Dwie kluczowe korzyści ...

Prawidłowe ustawienie paralaksy przynosi dwie kluczowe korzyści:

- Eliminacja błędu celowania: Siatka celownicza staje się "przyklejona" do celu. Nawet jeśli nieznacznie poruszymy głową, krzyż pozostanie nieruchomo w punkcie, w który celujemy.

- Wyostrzenie obrazu: Regulacja paralaksy działa również jak precyzyjna regulacja ostrości dla danego dystansu. Ustawiając ją poprawnie, uzyskujemy maksymalnie ostry i wyraźny obraz celu.

Lunety bez regulacji paralaksy mają ją fabrycznie ustawioną na stałą odległość, najczęściej 100 metrów. Sprawdzają się one dobrze na tym konkretnym dystansie, jednak przy strzelaniu na znacznie bliższe lub dalsze odległości błąd paralaksy na pewno się pojawi i wpłynie na celność. Jeśli więc myślisz poważnie o strzelaniu precyzyjnym na różnych odległościach, to nie oszczędzaj i kup lunetę z regulowaną paralaksą.

Jeśli mielibyście jakieś pytania, śmiało do mnie piszcie. I od razu zapraszam na kolejną część, w której omówię czym właściwe różnią się lunety z wieżami MOA od lunet w MILsach albo miliRadianach.

Do zobaczenia na strzelnicy !

Marek Rydz

Marek Rydz – sportowiec, ekspert i utytułowany zawodnik strzelectwa długodystansowego. Uczestnik wielu zawodów długodystansowych i zdobywca wielu medali: Europe Champ - Semi Auto, Europe v-Champ - Semi Auto, Polish Champ Snajper Standard, Polish Champ - Semi Auto.
Facebook: Marek Rydz Long Range Sport Shooter